ตำนาน นิทาน เรื่องเล่า: นางสงกรานต์ By แมงมุมใต้เตียง
ตำนานนางสงกรานต์: เรื่องราวเบื้องหลังประเพณีอันงดงาม
นางสงกรานต์ เทพธิดาผู้รับผิดชอบการเปลี่ยนผ่านของปี ตามตำนานเล่าว่า นางเป็นธิดาของท้าวกบิลพรหม เทพผู้สร้าง นางมีหน้าที่สำคัญ คือการนำศีรษะของท้าวกบิลพรหม ซึ่งถูกท้าวอินทร์ปราณสังหาร แห่รอบเขาพระสุเมรุ
ตำนานนางสงกรานต์ มีหลากหลายเวอร์ชัน แต่ละเวอร์ชันมีความเชื่อและรายละเอียดแตกต่างกันไป
เวอร์ชันยอดนิยม เล่าว่า ท้าวกบิลพรหมมีพระมเหสี 3 องค์ คือ นางมโนราห์ นางกาลกิณี และนางสังกรานต์
นางมโนราห์ เป็นมเหสีที่ท้าวกบิลพรหมรักที่สุด นางมีรูปโฉมงดงาม และเป็นที่รักของเหล่าเทวดา
วันหนึ่ง นางมโนราห์ ลงไปเที่ยวเมืองมนุษย์ เทวดาชื่อทุษฎะ เห็นนางก็หลงใหล พยายามลวนลามนาง นางมโนราห์ต่อสู้ขัดขืน เทวดาทุษฎะโกรธ จึงสาปนางให้กลายเป็นหิน
ท้าวกบิลพรหมเสียใจมาก พยายามหาวิธีช่วยนางมโนราห์ แต่ไม่สำเร็จ สุดท้ายท้าวกบิลพรหมก็สิ้นลมสิ้นใจ ด้วยความโศกเศร้า
หลังจากนั้น เทพธิดาอินทราเทวี มารดาของท้าวกบิลพรหม ก็ขอร้องให้นางสงกรานต์ นำศีรษะของท้าวกบิลพรหม แห่รอบเขาพระสุเมรุ เพื่อเป็นการอัญเชิญพระอาทิตย์ เข้าสู่ท้องฟ้า เริ่มต้นฤดูใหม่
ในระหว่างการแห่ ศีรษะของท้าวกบิลพรหม ก็ร้อนจัด นางสงกรานต์จึงต้องหาทางดับร้อน โดยการรินน้ำอัศมัญจันทร์ ลงบนศีรษะของท้าวกบิลพรหม ซึ่งกลายเป็นที่มาของประเพณี "รดน้ำสงกรานต์"
นางสงกรานต์ มี 7 นาง แต่ละนางมีรูปโฉม เครื่องประดับ และวัตถุอาธรรพ์ประจำตัวที่แตกต่างกัน
- นางทิพยธิดา: นางสงกรานต์ประจำวันอาทิตย์ มีรูปโฉมงดงาม ทัดดอกไม้เกสรแก้ว ประดับเครื่องประดับแก้วมณี ถือขันทองคำใส่น้ำอัศมัญจันทร์
- นางมโนราห์: นางสงกรานต์ประจำวันจันทร์ มีรูปโฉมงดงาม ทัดดอกมะลิ ประดับเครื่องประดับเงิน ถือขันเงินใส่น้ำหอม
- นางรากษสเทวี: นางสงกรานต์ประจำวันอังคาร มีรูปโฉมน่ากลัว ทัดดอกบัวหลวง ประดับเครื่องประดับทองแดง ถือขันทองแดงใส่น้ำผงดินสอพอง
- นางมันทะ: นางสงกรานต์ประจำวันพุธ มีรูปโฉมเหมือนยักษ์ ทัดดอกกล้วยไม้ ประดับเครื่องประดับสังกะสี ถือขันสังกะสีใส่น้ำใบเตย
- นางปัญจชลี: นางสงกรานต์ประจำวันพฤหัสบดี มีรูปโฉมงดงาม ทัดดอกจันทน์ ประดับเครื่องประดับทองคำ ถือขันทองคำใส่น้ำทิพย์หอม
- นางศรีสุวรรณ: นางสงกรานต์ประจำวันศุกร์ มีรูปโฉมงดงาม ทัดดอกจงกลนี ประดับเครื่องประดับเพชร ถือขันแก้วใส่น้ำขมิ้นส้ม
- นางฉัตรชัย: นางสงกรานต์ประจำวันเสาร์ มีรูปโฉมงดงาม ทัดดอกพุด ประดับเครื่องประดับแก้วมณี ถือขันแก้วใส่น้ำอบ
ในประเพณีสงกรานต์ ผู้คนต่างนิยมรดน้ำอัญเชิญนางสงกรานต์ ด้วยน้ำหอม น้ำอบ และน้ำผงดินสอพอง เพื่อขอพรให้ชีวิตมีความสุข ร่ำรวย และประสบความสำเร็จ
นางสงกรานต์ เป็นตัวแทนของการเปลี่ยนผ่าน การเริ่มต้นใหม่ และความหวัง ประเพณีสงกรานต์ จึงเป็นช่วงเวลาที่ผู้คนได้ชำระล้างสิ่งเก่า ต้อนรับสิ่งใหม่ และสร้างความสัมพันธ์อันดีงาม
ในปัจจุบัน ประเพณีสงกรานต์ ไม่ได้จำกัดอยู่แค่การรดน้ำอัญเชิญนางสงกรานต์ แต่ยังมีกิจกรรมอื่นๆ ร่วมด้วย เช่น การเล่นน้ำ การทำบุญ การรำวง และการละเล่นพื้นบ้านต่างๆ
ประเพณีสงกรานต์ เป็นประเพณีอันดีงาม ที่สืบทอดมายาวนาน เป็นส่วนหนึ่งของวัฒนธรรมไทย และเป็นสิ่งที่ควรค่าแก่การอนุรักษ์ไว้
หวังว่า บทความนี้ จะช่วยให้คุณเข้าใจตำนานนางสงกรานต์ มากขึ้น และร่วมสืบสานประเพณีอันดีงามนี้ ต่อไป